ΟΙ ΚΡΗΤΕΣ ΣΤΟ ΠΛΕΥΡΟ ΤΗΣ ΜΑΡΤΥΡΙΚΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΜΑΣ.

«Ο τόπος μας και οι άνθρωποι του, ενώθηκαν στον κοινό αγώνα για την ανεξαρτησία της Κύπρου πριν 35 χρόνια.

Στον Μηνά Γιαννακάκη και στους άγνωστους ακόμη συντοπίτες μας, που θυσιάστηκαν στην Κύπρο.

Ο Μηνάς γεννήθηκε εδώ στον Άγιο Ιωάννη Φαιστού.

Γόνος φτωχής οικογένειας που αναγκάστηκε να εργαστεί από μικρός.

Στο τέλος του 1972 κατατάχτηκε στρατιώτης στο κέντρο Καλαμάτας και τον Ιανουάριο του 1973 παρουσιάστηκε στο 9ο Σύνταγμα Πεζικού.

Μετατέθηκε στην Ελληνική Δύναμη της Κύπρου τον Ιανουάριο του 1974.

Η 16η Αυγούστου 1974 ήταν η αποφράδα μέρα.

Η ημέρα του θανάτου του, χτυπημένος από τη ριπή πυροβόλου όπλου, μαχόμενος στην πρώτη γραμμή.
Ο δικός μας άνθρωπος, έπεσε στο ύψωμα Α’ στην Λευκωσία, κατά τις επιχειρήσεις εναντίον των Τούρκων,
διατελών ως Δεκανέας στον 4ο Λόχο της ΕΛΔΥΚ σε διατεταγμένη υπηρεσία.
Από εκείνη την ημέρα τα ίχνη του χάθηκαν. Ποτέ τα οστά δεν επέστρεψαν στην οικογένεια του.
 Η αγωνία και η αναζήτηση των δικών του δε σταμάτησε ποτέ, ωσότου τον Φεβρουάριο του 2008 τα οστά του ταυτοποιήθηκαν και γύρισαν στη γη που τον γέννησε.
  Ας είναι αιώνια η μνήμη του και όλων εκείνων που θυσιάστηκαν για το ιδανικό της ελευθερίας»

Από 500.000 κατοίκους που είχε το νησί πριν τον πόλεμο, μετά τα όσα πέρασε έφθασε τους 50.000.

Από το 1333 οι Τούρκοι προσπαθούσαν να καταλάβουν το νησί. Ωστόσο δεν μπόρεσαν να καταλάβουν το νησί εκτός από το Ρέθυμνο και κάποια χωριά που λεηλάτησαν το 1538.

Η γεωγραφική θέση και τα άφθονα προϊόντα που παράγει η Κρήτη έκαναν τους Τούρκους να την θέλουν όλο και περισσότερο, έτσι το 1645 αποφασίστηκε η κατάληψή της. Στις 23 Ιουνίου 1645 έφθαναν στην Κρήτη 100 πολεμικά πλοία, 350 μεταγωγικά, 50.000 στρατιώτες με αρχηγό τον Γιουσούφ πασά και τον Μουράτ αγά. Αποβιβάστηκαν χωρίς ουσιαστική αντίσταση στα Χανιά, εκεί που σήμερα βρίσκεται η Ορθόδοξη Ακαδημία Κρήτης, όπου έκαψαν και λεηλάτησαν την μονή.

Στην συνέχεια συγκρούστηκαν με τους Ενετούς στο νησάκι Θοδωρού όπου μετά από 4 ώρες σκληρής μάχης οι Ενετοί ανατινάχτηκαν παίρνοντας μαζί τους πολλούς Τούρκους όπως στην μονή Αρκαδίου μετέπειτα. Οι Τούρκοι προχώρησαν και πολιόρκησαν το φρούριο των Χανίων από στεριά και θάλασσα. Οι πολιορκημένοι ζητούσαν βοήθεια από τον Ενετικό στόλο που βρισκόταν στην Σούδα, αλλά μάταια. Η πόλη παραδόθηκε στις 22 Αυγούστου 1645 με όρους που οι Τούρκοι δεν τήρησαν. Σιγά σιγά όλος ο νομός κατακτήθηκε εκτός από τα Σφακιά. Οι κατακτητές προχώρησαν στο Ρέθυμνο.
Πολλοί από τους κάτοικους πήγαν στον Χάνδακα για προστασία, όπου δεν έγιναν δεκτοί από τους Ενετούς. Στις 13 Νοεμβρίου έπεσε και το Ρέθυμνο. Γνωρίζοντας ότι το φρούριο του Χάνδακα ήταν το πιο ισχυρό κατέλαβαν πρώτα όλο το νησί και έπειτα, στις 29 Μαίου 1648 άρχισε την πολιορκία. Οι Τούρκοι δεν κατάφεραν να πολιορκήσουν από την θάλασσα όπου τροφοδοτούνταν το φρούριο με τρόφιμα και στρατιώτες αφού είχε πανευρωπαϊκό ενδιαφέρον. Οι πολιορκητές δωροδοκούσαν τους λιποτάκτες Ενετούς και έτσι ο Ενετός συνταγματάρχης Ανδρέας Μπαρότσης έδειξε τα αδύνατα σημεία του οχυρού. Το φρούριο σιγά σιγά άρχισε να χάνει την δύναμή του και στις 16 Σεπτεμβρίου 1669 παραδόθηκε με ήπιους όρους.
Οι απώλειες για όλο το νησί ήταν τρομακτικές. Από 500.000 κατοίκους που είχε το νησί πριν τον πόλεμο, μετά τα όσα πέρασε έφθασε τους 50.000. Οι πόλεις καταστράφηκαν και οι κάτοικοι εκδιώχτηκαν στα βουνά. Κάθε είδος πολιτισμού χάθηκε, ενώ η ορθοδοξία ήταν η μόνη που στήριξε τους Κρητικούς παρ’όλο που οι Τούρκοι κατέστρεφαν τις εκκλησίες ή τις έκαναν τζαμιά. Η κτηνοτροφία χάθηκε ενώ η γεωργία ήταν για τους κατοίκους ένα είδος δουλείας αφού η βαριά φορολογία έπαιρνε σχεδόν όλη την σοδειά. Στην αποδεκάτιση του λαού συνέβαλε το παιδομάζωμα όπου κάθε παιδί από 8 – 13 ετών πήγαινε με την βία και εξισλαμιζόταν ώστε να γίνει δυνάστης του λαού του.
Οι πρώτες επαναστατικές δραστηριότητες.

Όμως ο Κρητικός λαός αν και εξουθενωμένος παρουσίασε σημάδια αναζήτησης της ελευθερίας. Αρχικά με τους χαϊνηδες που ήταν αντάρτες και ζούσαν κρυμμένοι στα βουνά. Η πρώτη επαναστατική δραστηριότητα έγινε 23 χρόνια μετά από την κατάκτηση της Κρήτης με την επανάσταση του Μοτσενίγου στις 17 Ιουλίου 1692 που όμως καταπνίγηκε.
Η επανάσταση του Δασκαλογιάννη που ξεκίνησε στα Σφακιά το 1770 είχε και αυτή ατυχής κατάληξη. Όμως οι Κρητική φλόγα για την ελευθερία ολοένα και φούντωνε παρ'όλο που η δύναμη του νησιού ήταν μικρή και η απόσταση από την ηπειρωτική Ελλάδα ήταν μεγάλη. Ακόμα δεν υπήρχε ένας αρχηγός που θα οργάνωνε την επανάσταση. Η είδηση του Μεγάλου Ξεσηκωμού του Γένους έφτασε αργά στην Κρήτη από έμπορους Σφακιανούς. Στις 21 Μαΐου 1821 έγινε συνέλευση στα Σφακιά όπου αποφασίστηκε και οργανώθηκε η επανάσταση.
Οι μάχες που γίνονταν ήταν τρομερές. Οι Έλληνες ολοένα και κέρδιζαν έδαφος, με τους Τούρκους όμως για αντίποινα να σφάζουν γυναικόπαιδα. Πρώτα ελευθερώθηκε το δυτικό μέρος και σιγά σιγά οι επαναστάτες προχωρούσαν προς το κέντρο. Η έλλειψη συντονισμού και ηγέτη της επανάστασης ήταν αισθητή. Οι Κρητικοί ζήτησαν από τον Υψηλάντη να ορίσει έναν αρχηγό, μετά από κάποιες προτάσεις και αρνήσεις ορίστηκε αρχηγός ο Μιχ. Κομνηνός Αφεντούλιεφ, που αποδείχθηκε άπειρος για την Κρητική επανάσταση.
Κατάπνιξη της επανάστασης. Μωχάμετ Άλη.
Βλέποντας οι Τούρκοι ότι δεν μπορούσαν να υποτάξουν τους επαναστάτες ζήτησαν βοήθεια από την Αίγυπτο. Έτσι στις 28 Μαΐου 1822 ο Μωχάμετ Άλη μαζί με πολυάριθμο στρατό και στόλο αποβιβάστηκε ανενόχλητος στην Σούδα. Οι μάχες που γίνονταν ήταν σκληρές μιας και ο αριθμός των κατακτητών ήταν πολύ μεγάλος,όμως οι Κρητικοί δεν έπαψαν να πολεμούν γενναία. Παρά τις παρακλήσεις για βοήθεια από την υπόλοιπη Ελλάδα δεν υπάρχει καμία απάντηση.
Τον Νοέμβριο του 1822 αποφασίστηκε η αντικατάσταση του Αφεντούλιεφ από τον Εμμ. Τομπάζη που έφτασε στην Κρήτη 20 Μαΐου. Ο νέος αρμοστής όμως αποδείχθηκε μοιραίος για την εξέλιξη της επανάστασης. Ενώ οι κατακτητές δυνάμωναν από τις Αιγύπτιες δυνάμεις, η λάθος στρατηγική του Τομπάζη σιγά σιγά κατέπνιγε την επανάσταση. Στις 12 Απριλίου 1824 ο Τομπάζης έφυγε από την Κρήτη και μαζί μ’αυτόν έσβηνε η επανάσταση.
Οι μόνοι που αντιστέκονταν ήταν οι “καλησπέριδες”, οι χαϊνηδες δηλαδή που ήταν κρυμμένοι στα βουνά και έκαναν κλεφτοπόλεμο προκαλώντας σημαντικές ζημιές στα Τούρκικα στρατεύματα. Η προσφορά της Κρήτης στην εδραίωση της Ελληνικής επανάστασης ήταν μεγάλη. Για 3 χρόνια η Κρήτη κράταγε απασχολημένο τον στρατό του Μωχάμετ Άλη στο νησί χωρίς να μπορεί να επιτεθεί στην υπόλοιπη Ελλάδα. Ακόμα πολλοί ήταν οι εκπατρισμένοι Κρητικοί που βοήθησαν στην ηπειρωτική Ελλάδα. Παρ’όλα αυτά όμως οι εγκέφαλοι της Ελληνικής Επανάστασης δεν το αναγνώρισαν, όπως και πολλοί ιστορικοί μετέπειτα.
Γραμβούσα.
ΤοΦραγκοκάστελοΣτις 2 Αυγούστου 1824, 15 Σφακιανοί καταλαμβάνουν την Γραμβούσα που έγινε κέντρο των επαναστατικών επιχειρήσεων των επόμενων ετών. Η φλόγα της επανάστασης άρχισε να φουντώνει ξανά παρά τα όσα οι Κρητικοί έχουν περάσει. Πολλές ήταν οι μάχες που έγιναν όπως και οι προσπάθειες για την αναζωπύρωση της επανάστασης σε όλο το νησί.
Ο κλεφτοπόλεμος, οι νυχτερινές ενέδρες και το ταμπούρωμα στα βουνά ήταν η κύρια στρατηγική των Κρητικών. Η έλλειψη ενός ηγέτη της επανάστασης ήταν το πρόβλημα της οργάνωσης. Έτσι στις Η φλόγα της επανάστασης άρχισε να φουντώνει ξανά παρά τα όσα οι Κρητικοί έχουν περάσει. Πολλές ήταν οι μάχες που έγιναν όπως και οι προσπάθειες για την αναζωπύρωση της επανάστασης σε όλο το νησί.
5 Ιανουαρίου 1828 ο Χατζημιχάλης Νταλιάνης αποβιβάστηκε στην Γραμβούσα ως ο νέος αρμοστής. Κατά το ταξίδι του προς την Κρήτη συναντήθηκε με τον Ιωάννη Καποδίστρια όπου η στάση του ως προς την Κρητική επανάσταση ήταν ψυχρή.
Οι μάχες που έγιναν με αποκορύφωση την πολιορκία στο Φραγκοκάστελο ήταν σκληρές και άνισες μπροστά στον πολυάριθμο Τούρκικο στρατό ενώ ο Νταλιάνης σκοτώθηκε ηρωικά. Νέος αρμοστής ορίστηκε ο Γερμανός βαρόνος Ρέινεκ που έμεινε ως τον Μάρτιο του 1829 και πήρε την θέση του ο φιλοπόλεμος Χάιν. Τα χρόνια 1828 και 1829 ο αγώνας δυναμώθηκε και οι Κρητικοί απελευθέρωναν όλο και περισσότερα χωριά. Όμως το μέλλον της Κρήτης δεν διαγραφόταν από τις νίκες των Κρητικών αλλά από τους διπλωμάτες Ευρωπαίους.
Στο οριστικό πρωτόκολλο του Λονδίνου στις 30 Φεβρουαρίου 1830 όπου αποφασίστηκαν τα οριστικά σύνορα του Ελληνικού κράτους η Κρήτη δεν ήταν μέσα, με αποτέλεσμα την απογοήτευση των Κρητικών αφού ο πολυετής αγώνας δεν δικαιώθηκε. Με την παρέμβαση των Μ. Δυνάμεων έγινε ανακωχή που όμως οι Τούρκοι ποτέ δεν κράτησαν.
Αίγυπτος - Νέα διοίκηση
Στις 22 Ιανουαρίου 1831 η Κρήτη πέρασε στα χέρια των Αιγυπτίων σαν προσφορά του σουλτάνου στον Μωχάμετ Άλη για τις υπηρεσίες του. Η νέα διοίκηση του νησιού προσπάθησε να φέρει γαλήνη και ηρεμία. Όμως η βαριά φορολογία και οι αδικίες σε βάρος των Κρητικών τους έφεραν στην απόφαση για νέο ξεσηκωμό.
Με την συνθήκη των Παρισίων το 1856 οι Κρητικοί κατείχαν κάποια προνόμια που όμως πολλές φορές παραβιάζονταν. Στις 21 Αυγούστου 1866 αποφασίστηκε νέα επαναστατική δράση που βρήκε τους Κρητικούς με παλαιό οπλισμό και λιγότερους σε αριθμό από τους κατακτητές που ήταν εκπαιδευμένοι και με σύγχρονο οπλισμό. Οι Κρητικοί όμως ήξεραν τον τόπο τους πολύ καλά και μπόρεσαν να αμυνθούν και να οργανωθούν στα βουνά και στα στενά περάσματα.
Στην Αθήνα ιδρύθηκε η “Κεντρική υπέρ των Κρητών Επιτροπή” όπου βοήθησε πολύ την επανάσταση με όπλα και τρόφιμα που μεταφέρονταν με πλοία στο νησί.

 Στην Μονή Αρκαδίου έγινε μία από τις σημαντηκότερες μάχες του Κρητικού αγώνα.εκεί οι πολιορκημένοι ανατινάχτηκαν όταν οι Τούρκοι μπήκαν στην Μονή. Η μάχη αυτή μαθεύτηκε σε όλη την Ευρώπη και πολλοί βοήθησαν στην επανάσταση με κάθε τρόπο. Τον Ιανουάριο του 1869 οι Μ. Δυνάμεις ανάγκασαν την Ελλάδα να μην στέλνει βοήθεια στο νησί.

Την Άνοιξη του 1877 ξέσπασε πόλεμος ανάμεσα στην Ρωσία και την Τουρκία με αποτέλεσμα την οργάνωση των Κρητών όπου τον Οκτώβριο του 1878 υπογράφηκε η σύμβαση της Χαλέπας που έδινε κάποια σημαντικά προνόμια στους Κρητικούς όχι όμως την πολυπόθητη ένωση με την Ελλάδα. Τότε μεταξύ των Κρητικών ξέσπασε διχόνοια και χωρίστηκαν σε δύο κόμματα των Φιλελευθέρων και των Συντηρητικών.
Οι Τούρκοι εκμεταλλευόμενοι την κατάσταση εξέδωσαν φιρμάνι όπου καταργούσαν πολλά από τα προνόμια. Η παρέμβαση των Μ. Δυνάμεων ήταν ανθελληνική, αφού με τα κανόνια τους χτύπησαν τους Έλληνες στο Επαναστατικό Στρατόπεδο του Ακρωτηρίου και πρόσφεραν βοήθεια στους πολιορκημένους Τούρκους. Έτσι οι Κρητικοί δέχτηκαν την αυτονομία.

Αγώνας για την ένωση. Ηρωική ήταν η πράξη του Σπύρου Καγιαλέ όπου όταν οι Ευρωπαίοι έσπασαν τον ιστό της σημαίας, αυτός έκανε το σώμα του ιστό για να κρατηθεί η σημαία ψηλά.

 Στις 2 Νοεμβρίου 1898 ο τελευταίος Τούρκος στρατιώτης εγκαταλείπει το νησί.
Η άφιξη του πρίγκιπα Γεωργίου ως ύπατου αρμοστή των Μεγάλων δυνάμεων άνοιξε τον δρόμο προς την δικαίωση του πολυετή Κρητικού αγώνα. Ο νέος αρμοστής εγκαταστάθηκε στο προάστιο Χαλέπα των Χανίων και είχε κύριο μέλημα την σωστή λειτουργία της Κρήτης μετά την αυτονομία. Έτσι σχηματίστηκε κυβέρνηση και σύνταγμα με τον Ελ. Βενιζέλο ως υπουργό δικαιοσύνης.
Η παρουσία των μεγάλων δυνάμεων ήταν έντονη αφού κατείχαν τις κυριότερες πόλεις. Ακόμα η ένωση του νησιού με την υπόλοιπη Ελλάδα δεν φαινόταν, ενώ κάθε μια από τις μεγάλες δυνάμεις είχε συμφέροντα στο νησί. Έτσι επήλθε ρήξη μεταξύ του νέου αρμοστή και του Ελ. Βενιζέλου όπου υποχώρησε μετά τα συκοφαντικά δημοσιεύματα στον Αθηναϊκό τύπο που ήταν έργο του πρίγκιπα.
οστρατηγείοτουΕλΒενιζέλουστοΘέρισοΟ Ελ. Βενιζέλος όμως οργανώθηκε και με την υποστήριξη σημαντικών προσωπικοτήτων της Κρήτης κήρυξε στο Θέρισο επανάσταση. Εκεί οργανώθηκε “Προσωρινήν Κυβέρνησιν Κρήτης” η οποία τύπωσε εφημερίδα, γραμματόσημα και έκανε εσωτερικό δάνειο 100.000 δρχ. Οι μικροσυρράξεις ήταν αναπόφευκτες και τον Νοέμβριο του 1905 υπεγράφη στις Μουρνιές πρωτόκολλο τερματισμού της επανάστασης με θρίαμβο του Βενιζέλου. Νέος αρμοστής ορίστηκε ο Αλεξ. Ζαΐμης τον Δεκέμβριο 1906. Στις 24 Σεπτεμβρίου η κυβέρνηση της Κρητικής Πολιτείας εξέδωσε ψήφισμα όπου υπήρχε η ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, όμως δεν αναγνωρίστηκε από την Ελληνική κυβέρνηση.
Ο πόθος για την ένωση ήταν μεγάλος και όταν υψώθηκε Ελληνική σημαία στο φρούριο Φιρκά οι μεγάλες δυνάμεις ενοχλήθηκαν και τον Αύγουστο του 1909 αποβιβάστηκαν 250 άνδρες και έκοψαν τον ιστό της σημαίας που υπήρχε πάντα όμως στις καρδιές των Κρητικών. Η ανάληψη της διακυβερνήσεως της Ελλάδας από τον Ελ. Βενιζέλο έδωσε ελπίδες για την ένωση. Όμως ο Βενιζέλος σαν σωστός πολιτικός περίμενε την κατάλληλη στιγμή που θα ενεργούσε αφού γνώριζε ότι η θέση του ήταν λεπτή.
Έτσι την 1η Οκτωβρίου 1912 και ύστερα από την κύρηξη πολέμου της Ιταλίας στην Τουρκία ο Ελ. Βενιζέλος κάλεσε τους Κρήτες βουλευτές να λάβουν μέρος στη συνεδρίαση της Ελληνικής βουλής όπου ανακοινώθηκε το ένα κοινοβούλιο για Ελλάδα και Κρήτη. Όμως η αυτονομία συνέχιζε μέχρι την νίκη των βαλκανικών πολέμων όπου άνοιξε ο δρόμος για την ένωση.

 Η επίσημη ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα έγινε την 1η Δεκεμβρίου 1913 όπου υψώθηκε στον Φιρκά η Ελληνική σημαία.   

92 νεκροί από τροχαία στην Κρήτη το 2009

Στους 92 ανέρχονται οι νεκροί στην Κρήτη από τις αρχές του έτους, σύμφωνα με το διευθυντή της ΕΛΠΑ και πρόεδρο του Εθελοντικού Συλλόγου Πρόληψης Τροχαίων Ατυχημάτων (Ε.ΣΥ ΠΡΟ.ΤΑ) Γιάννη Λιονάκη. «Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται και άνθρωποι που κατέληξαν πέντε ή επτά μήνες μετά, ενώ νοσηλεύονταν» ανέφερε.
Χθες με πρωτοβουλία του Συλλόγου τελέστηκε αρχιερατικό μνημόσυνο στο Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Μηνά, στη μνήμη των ανθρώπων που «έσβησαν» στην άσφαλτο.

ΓΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΤΗΝ ΤΙΜΗ

Ο Μακεδονικός Αγώνας όντως υπήρξε η αφετηρία των νικηφόρων απελευθερωτικών αγώνων του 1912-1913 και η δικαίωση δεν άργησε να έρθει. Και στους πολέμους αυτούς οι Κρητικοί δεν έμειναν ουδέτεροι και αμέτοχοι, ανεξάρτητα αν η Κρήτη- Η Κρητική Πολιτεία- βρισκόταν ακόμη κάτω από την επικυριαρχία του Σουλτάνου και οι Κρητικοί παρέμειναν εντός εισαγωγικών «Τούρκοι υπήκοοι». Όμως, στην Κρήτη η επιστράτευση προχωρούσε παράλληλα με εκείνην (17 Σεπτεμβρίου 1912) στην υπόλοιπη χώρα και μέχρι τις 27 Σεπτεμβρίου συγκροτήθηκαν 16 λόχοι, οι οποίοι μόλις κηρύχθηκε ο πόλεμος μεταφέρθηκαν στον Πειραιά. Με αυτούς και άλλους που στάλθηκαν στη συνέχεια από την Κρήτη συγκροτήθηκαν στην Αθήνα τέσσερα Τάγματα Κρητών, από τα οποία τα τρία αποτέλεσαν το Ανεξάρτητο Σύνταγμα Κρητών που διατέθηκε στο Στρατό Ηπείρου και το 4ο Τάγμα στο Στρατό Θεσσαλίας, ως Ανεξάρτητο Τάγμα.

Στις 5 Οκτωβρίου που κηρύχθηκε ο Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος, το Ανεξάρτητο Σύνταγμα Κρητών έφθασε με πλοία στον Πειραιά. Οι Κρητικοί παρήλασαν παρατεταγμένοι, ευθυτενείς, αγέρωχοι προς την Αθήνα και έγιναν αντικείμενο θερμών εκδηλώσεων σε ένα παραλήρημα εθνικού ενθουσιασμού. Ας μη ξεχνάμε ότι οι Κρητικοί είχαν γίνει θρύλος στην ελληνική συνείδηση για τις ατελείωτες επαναστάσεις τους (πάνω από 30). Και βέβαια, ένιωθαν να τους συνοδεύει η αίγλη του Κρητικού Πρωθυπουργού Ελ. Βενιζέλου, ο οποίος αποτελούσε έναν ισχυρό πόλο έλξης για κάθε Κρητικό. Μάλιστα, ο ίδιος ο Βενιζέλος στις 14 Οκτωβρίου 1912, παράδωσε στον Διοικητή Αντισυνταγματάρχη Πεζικού Λάμπρο Συνανιώτη τη σημαία του Συντάγματος και υπήχθη στον Στρατό Ηπείρου, όπου έλαβε μέρος στις μάχες Πέντε Πηγαδιών (24-27 Οκτ.), Πεστών (29 Οκτ.), και από το Δεκέμβριο 1912 μέχρι τις 21 Φεβρουαρίου 1913 στις θρυλικές και φονικές μάχες Αετοράχης, Μανωλιάσας και Μπιζανίου. Ο Κωστής Καπιδάκης, εθελοντής φοιτητής της Νομικής στον «Ιερό Λόχο Κρητών Φοιτητών» και μετέπειτα προϊστάμενος της Γραμματείας του Εφετείου Κρήτης γράφει: «Εκ των 1400 ανδρών του Τάγματος που είχε ενταχθεί ο Λόχος Φοιτητών έμειναν ζώντες 567. Οι λοιποί 833 είχαν πέσει στο πεδίο της Μάχης και το Τάγμα οργανώθηκε σε Διλοχία»



Ο «ΙΕΡΟΣ ΛΟΧΟΣ ΚΡΗΤΩΝ ΦΟΙΤΗΤΩΝ» υπαγόταν στο 1ο Τάγμα Κρητών του Ανεξάρτητου Συντάγματος Κρητών. Ο ιερολοχίτης Ιωάννης Κ. Χατζιδάκης, και μετέπειτα γεοπόνος, στο βιβλίο του «Ηρώον Πολεμιστών» το 1927, μας δίνει μια πλήρη και συνοπτική εικόνα της οργάνωσης και της δράσης αυτού του ηρωικού λόχου. Γράφει:

«Ο κρητικός Εθελοντικός Λόχος απετελέσθη εκ 250 φοιτητών και σπουδαστών, οίτινες εγκαταλείψαντες τα μαθητικά θρανία, έσπευσαν αμέσως μετά την κήρυξιν των Βαλκανικών Πολέμων αυθορμητως να χύσωσιν και αυτοί το αίμα των ως Ιερολοχίται του 1821, υπέρ της απελευθερώσεως των υπό τον Τουρκικόν Ζυγόν στεναζόντων αδελφών μας.

Έλαβον μέρος απ’ αρχής μέχρι τέλους εις την γιγαντομαχίαν του Ηπειρωτικού Αγώνος. Διεδραμάτισαν κύριον ρόλον εις την μάχη των Πεστών, κυριεύσαντες και δύο πυροβολα- πρώτοι εισελθόντες εις Πεστά...

Η 21η Φεβρουαρίου 1913,ημέρα παραδόσεως του Μπιζανίου, εύρεν αυτούς απέναντί του και εις απόστασιν 200 μόλις μέτρων. Αλλά και το έγγραφον της παραδόσεως των Ιωαννίνων κατατέθη εις χείρας των. Και δι’ αυτών, μεταβιβάσθη εις Γενικόν Αρχηγείον...

Εις τον Δεύτερον Βαλκανικόν Πόλεμον, τον κατά της Βουλγαρίας, εισήλθον εις Ξάνθην και Γκιουμουλτζίναν (Κομοτηνή). Διέτρεξαν μέγα μέρος της Μακεδονίας και της Θράκης.

Έφθασαν νικηταί μέχρι της Ροδόπης και πέραν του Νευροκοπίου, ότε επρόλαβεν την προέλασίν των η συνθήκη ειρήνης- διότι άλως, θα εισήρχοντο εις Σόφιαν...

Ο Λοχαγός των Πέτρος Σαλταμπάσης, εφονεύθη εις Μπιζάνι. Ο διοικητής του Τάγματος Σταύρος Ρήγας, ετραυματίσθη εν μέσω αυτών.

Αι απώλειαι του Λόχου Κρητών Φοιτητών εις νεκρούς, τραυματίας και θανόντας εκ των κακουχιών του πολέμου, υπερέβησαν τους 160 εκ των 250 που αποτελούν αρχικώς το σύνολον.»[14]



Το 4ο Τάγμα Εθελοντών Κρητικών με Διοικητή τον Ταγματάρχη Γεώργιο Π. Κολοκοτρώνη, εγγονό του Θ. Κολοκοτρώνη,[15] (σκοτώθηκε στις 12 Ιουλίου 1913, μαχόμενος στην Άνω Τσουμαγιά), διατέθηκε στο Στρατό Θεσσαλίας, στην VII Μεραρχία. Πολέμησε ηρωικά στα Στενά της Πέτρας, στην απελευθέρωση της Κατερίνης (15 Οκτ. 1912), στη Μάχη των Γιαννιτσών (19-20 Οκτ.1912) και ήταν το πρώτο Τάγμα που εισήλθε στη Θεσσαλονίκη στις 26 Οκτωβρίου 1912, ως εμπροσθοφυλακή της Μεραρχίας.[16]



Στο Τάγμα αυτό υπηρετούσε και ο Ανθ/γος Ιωάννης Αλεξάκης (1885-1985), μετέπειτα Αντιστράτηγος (μια εξαίρετη στρατιωτική και συγγραφική φυσιογνωμία). Κατά το Β’ Βαλκανικό Πόλεμο το τάγμα έλαβε μέρος στη Μάχη του Κιλκίς- Λαχανά (19- 21 Ιουνίου 1913), ενταγμένο στην VI Μεραρχία. Επίσης, έλαβε μέρος στην απελευθέρωση του Σιδηροκάστρου (26-27 Ιουνίου 1913) και έφθασε μέχρι Τσουμαγιά (12-14 Ιουλίου 1913). Οι απώλειες του τάγματος αυτού ήταν οι μεγαλύτερες από όλες τις άλλες αντίστοιχες μονάδες του Ελληνικού Στρατού (από τους 1000, επέζησαν μόνο 50!) του ελληνικού στρατού.



Αποκορύφωμα της συμμετοχής και της συμβολής των Κρητικών για την απελευθέρωση της Μακεδονίας και της Ηπείρου κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους 1912- 1913 αποτελούν και οι μαθητές του Γυμνασίου Χανίων[17]. Στον προαύλιο χώρο του 1ου Γυμνασίου Χανίων υπάρχει το μνημείο που απαθανατίζει τους 40 νεκρούς μαθητές.



Στις τρεις πλευρές του μνημείου είναι χαραγμένα τα ονοματεπώνυμα των μαθητών και στην πρόσοψη οι παρακάτω στίχοι:



«ΓΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΤΗΝ ΤΙΜΗ

ΜΕ Τ’ ΑΡΜΑΤΑ ΣΤΟ ΧΕΡΙ

ΕΤΡΕΞΑΜΕ ΑΠ’ ΤΟ ΣΚΟΛΕΙΟ

ΣΤΑ ΣΚΛΑΒΩΜΕΝΑ ΜΕΡΗ.



ΜΑ ΒΟΛΙ ΜΑΥΡΟ ΞΕΣΚΙΣΕ

ΤΑ ΣΤΗΘΗ ΜΑΣ ΜΙΑ ΜΕΡΑ

ΣΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΤΟΝ ΑΝΑΒΡΑΣΜΟ

ΓΙΑ ΤΗ ΓΛΥΚΕΙΑ ΜΗΤΕΡΑ



ΑΔΕΡΦΙΑ ΜΙΜΗΘΗΤΕ ΜΑΣ

ΣΑΝ ΤΟ ΖΗΤΑ Η ΠΑΤΡΙΔΑ

ΤΟΝ ΝΙΚΗΤΗ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ

ΕΙΝΕ ΧΑΡΑ ΚΙ ΕΛΠΙΔΑ»

Πέμπτη, 19 Μαρτίου 2009

"ΑΣ ΜΑΣ ΕΝΩΣΕΙ Η ΚΡΗΤΙΚΗ ΜΑΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ..."!
ΠΡΟΚΛΗΤΙΚΗ Η ΤΟΥΡΚΑΛΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΣΑΜΠΑ ΑΛΤΙΝΣΑΪ
Πέμπτη 19/3 μεταξύ των ωρών 12:00 και 14:00 το μεσημέρι, οι εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ, το ΚΕΝΤΡΟ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ και ο ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΧΑΝΙΩΝ ΑΤΤΙΚΗΣ, διοργάνωσαν την παρουσίαση του μυθιστορήματος "ΚΡΗΤΗ ΜΟΥ" της Τουρκάλας συγγραφέως Σαμπά Αλτινσάι στην Αίθουσα Λόγου και Τέχνης της Στοάς Βιβλίου στην οδό Πανεπιστημίου. Πρόκειται για την εικονιζόμενη στη φωτογραφία "ιστορικομυθιστοριογράφο"- με το "περίεργο" ονοματεπώνυμο ("αλτίν" μας είπε στην τουρκική σημαίνει χρυσός)- την Σαμπά "χανούμ", η οποία γεννήθηκε το 1961 στο Τσανάκαλε και ο παππούς της ήταν "τουρκοκρητικός"! Η μετάφραση του βιβλίου της έγινε απο κάποια Νίκη Σταυρίδη, η οποία ήταν παρούσα στην παρουσίαση και μετέφρασε τα όσα είχε να πει η Σαμπά στο Ελληνικό κοινό σήμερα. Η μετάφραση επιχορηγήθηκε απο το ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ! Η υπόθεση αφορά το πως ζούσαν "αδερφωμένοι" Χριστιανοί και "Κρήτες" μουσουλμάνοι την... κοινή τους μοίρα!
Για να έρθουμε στη σημερινή παρουσίαση. Η Σαμπά -μιλώντας στην τουρκική- μας είπε ότι ΔΑΣΚΑΛΟΣ της είναι ο Ν. ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ και το βιβλίο του "Καπετάν Μιχάλης"! Απεκάλεσε τον Καζαντζάκη "Κρητικό Χριστιανό" και τον εαυτό της "ΚΡΗΤΙΚΙΑ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΑ". Κάλεσε δε το κοινό, να αφήσει στην άκρη τις θρησκείες και "ΝΑ ΕΝΩΘΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΗΤΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΜΑΣ"! Προς το τέλος της παρουσίασης, δόθηκε ο λόγος στους παρισταμένος και η πρώτη ερώτηση - παρέμβαση έγινε απο έναν πατριώτη-Ελληνόψυχο και ήταν η εξής:
"Θα ρωτήσω την μεταφράστια πως λέγεται στα τουρκικά ο τίτλος του βιβλίου..."
Απάντηση μεταφράστριας: "Γκιρίτ ιμ μπενίμ"
Ελληνόψυχος: "Πείτε στην συγγραφέα παρακαλώ, ότι κι εγώ ετοίμασα τρια βιβλία για να διαβαστούν απο τους Τούρκους: Οι τίτλοι τους είναι "Σμύρνη ιμ μπενίμ", "Κύπρος ιμ μπενίμ" και "Κωνσταντινούπολη ιμ μπενίμ"! (Άρχισε να γίνεται ένας μικρός πανικός στο σημείο αυτό..)
Και συνέχισε ο Ελληνόψυχος: "Εξηγήστε δε στη συγγραφέα ότι ο Καζαντζάκης -ο "δάσκαλός" της- ήταν ΕΛΛΗΝΑΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΗΤΗ και όχι "Κρητικός χριστιανός" όπως μας είπε. Και μιας και η ίδια αυτοχαρακτηρίστηκε "Κρητικιά μουσουλμάνα" (που μάλιστα δεν πρέπει να τονίζει την θρησκεία της, όπως κι εμείς την δική μας, κατ' αυτήν) ΑΡΝΕΙΤΑΙ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΤΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ;". Εδώ άρχισε ο μεγάλος χαμός! Πανικόβλητος ο δημοσιογράφος της εφημερίδας "ΤΑ ΝΕΑ" Μανώλης Πιμπλής διέκοπτε και έπαιρνε ο ίδιος τον λόγο, μην αφήνοντας την "χανούμ" να απαντήσει! "Πετάγεται" κι ένας πρώην βουλευτής του ΠΑΣΟΚ και λέει: "Μην του απαντάτε! Εμείς σας ευχαριστούμε που ήρθατε εδώ σήμερα. Σας προτρέπω δε, να μοιράσετε το βιβλίο σας και στην μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης"! Αρχίζουν να αποχωρούν πανικόβλητοι οι μισοί απο την αίθουσα, σε αυτό το σημείο. Επανέρχεται ο Ελληνόψυχος: "Θα απαντήσει η κυρία; Γιατί δεν της το μεταφράσατε το ερώτημα;". Απάντηση μεταφράστριας: "Ποιος σας είπε ότι δεν το μετέφρασα;". Ελληνόψυχος: "Να απαντήσει τότε"! Ένα 20% των όσων έχουν απομείνει στην αίθουσα χειροκροτούν στο σημείο αυτό! Πανικόβλητη η Σαμπά αρχίζει στα αγγλικά (!) να αρθρώνει κάποιες λέξεις. "Τρελένεται" ο Πιμπλής με κάτι άλλους και της λένε να μην απαντήσει. Αρχίζει διάλογος του Ελληνόψυχου με την Τουρκάλα στα αγγλικά. Φωνάζουν όλοι και δεν την αφήνουν να μιλήσει, αν και δεν είχε και την διάθεση να το κάνει και καταλήγει ο Ελληνόψυχος: "ΟΙ ΜΙΣΟΙ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΣΤΟΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΑΓΩΝΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΥΣ ΠΟΛΕΜΟΥΝ, ΗΤΑΝ ΕΛΛΗΝΕΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΗΤΗ"! Αποχωρώντας απο την αίθουσα δε, φωνάζει στον Πιμπλή: "Άσχημες παρτίδες άνοιξες Πιμπλή"! Πανικόβλητος ο δημοσιογράφος ρώτησε: "Τι εννοείτε;". Για να πάρει την απάντηση: "Ξέρεις πολύ καλά"!
Τα μηνύματά μας πέρασαν και η τουρκάλα ΑΡΝΗΘΗΚΕ ΝΑ ΠΑΡΕΙ ΘΕΣΗ ΣΤΟ ΑΠΛΟ ΕΡΩΤΗΜΑ: "ΑΠΑΡΝΗΣΤΕ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΣΑΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ"; Εκεί έβγαλε τον σκασμό (για να μην νομίζουν πως δεν υπάρχει αντίδραση). Αν και την βοήθησαν οι γνωστοί "γενίτσαροι", οι... δικοί μας! ΔΕΝ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΝΑ ΤΟΥΣ ΑΦΗΣΟΥΜΕ ΣΕ ΧΛΩΡΟ ΚΛΑΡΙ! ΘΑ ΤΟΥΣ ΧΑΛΑΜΕ ΤΗΝ... ΣΟΥΠΑ!

ΟΙ ΚΡΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

Ο Σουλτάνος αντιλήφθηκε τον πανικό και φωνάζοντας «η Πόλη είναι δική μας» διέταξε τους γενίτσαρους να επιτεθούν. Σε λίγο πολλοί γενίτσαροι έφθασαν στο εσωτερικό τείχος και πάνω από την Κερκόπορτα κυμάτιζαν Τούρκικες σημαίες. Τότε ακούστηκε η κραυγή «Η Πόλης εάλω!».

Ήταν λίγο πριν από την ανατολή του ηλίου όταν ένας πυροβολισμός βρήκε στο στήθος του Τζιουστινιάνι ο οποίος παρακάλεσε να το μεταφέρουν μέσα στην Πόλη και από εκεί σε ένα Γενουατικό πλοίο. Μαζί του υποχώρησαν και οι στρατιώτες του και ο Αυτοκράτορας απέμεινε με λίγους Έλληνες στο πεδίο της μάχης μόνος και αβοήθητος.

Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος κάλπασε προς τα ρήγματα του φράχτη με το δον Φραντζίσκο ντε Τολέντο, το Θεόφιλο Παλαιολόγο και τον Ιωάννη Δαλμέση, πέταξε τα Αυτοκρατορικά εμβλήματα και δεν το ξανάδε κανείς.

Η τελευταία μικρή εστία αντίστασης ήταν οι Κρήτες ναύτες στους τρεις πύργους στην είσοδο του Κερατίου, οι οποίοι νωρίς το απόγευμα παραδόθηκαν με δυσφορία υπό τον όρο να μη θανατωθούν.

Οι σφαγές, οι λεηλασίες και οι καταστροφές στην Πόλη κράτησαν, σύμφωνα με την υπόσχεση του σουλτάνου, τρεις μέρες και τρεις νύχτες.

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ;;;;ΠΑΝΩ ΑΠ΄'ΤΟ ΠΤΩΜΑ ΤΩΝ ΚΡΗΤΩΝ.

"Δεν ήταν νησί, ήταν θεριό που κείτονταν στην θάλασσα, ήταν η αδελφή του Μεγαλέξανδρου", γλαφυρή περιγραφή της σχέσης Κρήτης-Μακεδονίας, αυτό το τραγούδι του Μάνου Χατζηδάκη, που μπορεί νά’ ναι πρόλογος μιας διαχρονικής κοινής πορείας των δύο λαών.
Η Κρήτη κι η Μακεδονία δείχνουν να βαδίζουν βίους παράλληλους μέσα στα χρόνια. Η δεύτερη απελευθερώνεται το 1912, η πρώτη μπαίνει στην αγκαλιά της μητέρας πατρίδας το 1913. Κοινό το πέρασμα στους αιώνες, υποδούλωση, καταπίεση, όνειρα, αγώνες.
Οι ψηφίδες που συνθέτουν το Κρητο-Μακεδονικό "παζλ" ξεκινούν από την μυθολογία, όταν οι Θεοί γεννιόνταν στην Δίκτη και κατοικούσαν στον Όλυμπο.
Στην ιστορική εξέλιξη συναντούμε εμπορικές συναλλαγές των Μινωιτών με τους Μακεδόνες που χρονολογούνται από τον 16ο π.χ. αιώνα. Στην περιοχή μεταξύ των ποταμών Λουδία και Αξιού (Βοττιαία) ακμάζει αποικία Κρητών.

Η συνεισφορά των Κρητών στον Βορειοηπειρωτικό Αγώνα Β’ Μέρος

Η επίθεσις εναντίον του Σάλεσι ωρίσθη δια την πρωΐαν της 17 Απριλίου1914. Τη νύχτα της 16 προς την 17 Απριλίου, ο Γενικός Αρχηγός Σ. Αναγνωστάκης διέταξε τα σώματα Γ. Αναγνωστάκη, Στυλ. Κριαρά και Μ. Παπίλαρη με 180 άνδρες και κατέλαβον, έρποντα, τα δασώδη πρανή του χωρίου Σάλεσι, χωρίς να έλθουν εις επαφήν με τους εις απόστασιν μόνον 500 μέτρων ωχυρωμένους Αλβανούς.
Την 3ην πρωινήν της 17 Απριλίου εδόθη το σύνθημα της μάχης με δύο κανονιές και αμέσως άναψε το τουφεκίδι και από τας δύο παρατάξεις. Αμύνονται γενναιότατα οι Αρβανίτες, αλλά, παρά την αντίστασίν των, την 11ην ώραν εδόθη διαταγή να εξορμήσουν οι άνδρες των σωμάτων Κριαρά, Αναγνωστάκη και Παπίλαρη, και αμέσως ερρίφθησαν εναντίον των θέσεων των Αλβανών 180 Κρητικά παλληκάρια και σε μισή ώρα σαρώνουν τας θέσεις των Αλβανών και παρά την πείσμονα αντίστασίν των, καταλαμβάνουν τας θέσεις των και η γαλανόλευκη με τον δικέφαλον αετό κυματίζει εκεί που προ ολίγης ώρας ήτο η Αλβανική. Μάταια αγωνίζεται ο Αρχηγός των Αλβανών Μουχεντίν Μπέης Προντάνης, από τα ακραία σπίτια του Σάλεσι, να συγκρατήση τους ηρωικούς Κρήτας, και παρά την ηρωικήν και πείσμονα άμυνάν του, περιεκυκλώθη και αιχμαλωτίσθη. Μετά δε την αιχμαλωσίαν του, οι Αλβανοί αφήνουν 15 νεκρούς επί τόπου, παίρνουν μαζί των άλλους τόσους τραυματίας και υποχωρούν. Η μάχη ευρίσκεται εν εξελίξει επί όλης της γραμμής Άριζα – Λέσνια – Ραδεμίστι – Σγουραλέτσι, με καταφανή την υπεροχήν των Κρητών. Παρ’ όλην την πείσμονα και γενναίαν αντίστασιν των Αλβανών, οι Αλβανοί εκτοπίζονται αλληλοδιαδόχως από τα οχυρά των. Τα διάφορα τμήματά των, μετά την αιχμαλωσίαν του αρχηγού των, δεν έχουν συντονισμόν αμύνης, άλλα ούτε αλληλοβοηθούνται και περιορίζονται εις αυτοάμυναν, ώστε το έν μετά το άλλο αποδεκατίζονται ή και εξοντώνονται

και τελικώς πανικόβλητα τρέπονται εις άτακτον φυγήν.
Ο Γενικός Αρχηγός των Κρητών, δια να μη δώση καιρόν εις τους Αλβανούς να ανασυνταχθούν, έγραψεν επειγόντως εις την Στρατιωτικήν Διοίκησιν Λασκοβικίου ότι: «Επήλθε πλήρης εξάρθρωσις της αμύνης των Αλβανών και θα είναι έγκλημα να μη επωφεληθώμεν της νίκης, και παρά τας διαταγάς της Σεβαστής Κυβερνήσεως και τα συμπεφωνημένα, συνεχίζω την καταδίωξιν του πανικοβλήτου εχθρού, αναλαμβάνων ολόκληρον την ευθύνην».
Την επομένην 19 Απριλίου, κατελήφθη η Ερσέκα και εκεί ελήφθη ημερησία διαταγή της στρατιωτικής Διοικήσεως Λεσκοβικίου, δι’ ής εξεφράζοντο «τα συγχαρητήριά της, δια την εκτόπισιν του εχθρού εκ των οχυρών θέσεων, ας ούτος κατείχε» και συγχρόνως ανετίθετο η στρατιωτική διοίκησις του αυτονομικού Στρατού, της γραμμής των πρόσω, εις τον Γενικόν Αρχηγόν των Κρητών Σήφην Αναγνωστάκην.
Την 20ην Απριλίου διατάσσεται νέα εξόρμησις και καταλαμβάνονται το Γκοστιβίτσι, η Σελινίτσα, το Κινόμι, η Μπέζιανι και η Μπούτκα, η πατρίδα του αιμοβόρου ληστάρχου και καταστροφέως της Μοσχοπόλεως, Σαλή Μπούτκα, κατόπιν αιματηρών μαχών.
Αρχίζουν να σπανίζουν τα πυρομαχικά και μάταια, ο Αναγνωστάκης, ζητεί από τον στρατιωτικόν Διοικητήν Λιασκοβικίου, ενισχύσεις και πυρομαχικά. Πέντε ημερονύκτια μάχονται τα Κρητικά σώματα, αβοήθητα από τα άλλα εθελοντικά τμήματα που ευρίσκονται περί το Δρεβεμίστι, την Πέστανη και το Κοβατσίστι.
Την 24ην Απριλίου 1914 τα Κρητικά σώματα, μαχόμενα, εισέρχονται εις τα άγρια στενά του Κριάρι, ανακόπτεται όμως η προέλασίς των από διπλασίους Αλβανούς, ενισχυθέντας με 400 χωροφύλακας υπό Ολλανδούς αξιωματικούς, οι οποίοι κατώρθωσαν να απωθήσουν τους ημετέρους. «Εκεί επάνω, γράφει ο δημοσιογράφος Σπ. Λαμπρίδης, εις τα απρόσιτα φαράγγια της εισόδου των στενών του Κριάρι, συνάπτεται μια από τις φονικώτερες μάχες του Ηπειρωτικού αγώνος. Ο Αναγνωστάκης παίρνει στα χέρια την σημαία του Σώματος και αντεπιτίθεται μαζί, με ολόκληρον την εφεδρεία και με τους αρχηγούς Μανούσο Παπίλαρη, Παύλο Δασκαλάκη, Γεώργη Αναγνωστάκη και Στυλ. Κριαρά, κατά των επερχομένων με αλλαλαγμούς αλβανικών ορδών. Πολεμούν παλληκαρίσια οι Κρητικοί και δεκατίζουν τους αγρίους Αλβανούς από τα Βακουφοχώρια και την Οστροβίτσα. Πίπτουν όμως την 23ην Απριλίου εις την μάχην Σελινιτσα – Μπούτκα οι θρυλικοί ήρωες Νίκος Μαναρώλης, Μακεδονομάχος αρχηγός και το αγγελόμορφο αρχοντόπουλο των Σφακίων ο Χαράλαμπος Δασκαλογιάννης, φοιτητής, ανεψιός του Αρχηγού Αναγνωστάκη, απόγονος του Δασκαλογιάννη, του Αρχηγού της Επαναστάσεως του 1770 και εκ μητρός δισέγγονος του ηγεμόνος της Μολδοβλαχίας Καρατζά. Εις την αιματηράν μάχην παρά τα Στάρια και την Στίκαν την 23ην Απριλίου, έπεσαν και ο ηρωϊκός αρχηγός Γεώργιος Σκορδίλης, ο υπαρχηγός Γρηγ. Νικηφοράκης και οι οπλαρχηγοί Γεώργιος Παπίλαρης, Παπαδάκης, Μ. Παντουβάς και Λεοντιάδης. Ετραυματίσθησαν οι οπλαρχηγοί Μαντυλαράς, Αντων. Αλευράκης, ο αρχηγός καπετάν Μανούσος Κάπρης και Β. Ηπειρώτης ιατρός Γρηγόριος Κιτσάκης από την Πολίτσανη, και ο υπαρχηγός του σώματος Γ. Αναγνωστάκης, Ρούσος Πωλογεώργης, βραδύτερον υποκύψας εις τα τραύματά του. Εφονεύθησαν 2 έτι εκ Σελίνου, ο Ι. Καβρός εξ Αμαρίου και ετραυματίσθησαν ο Εμμ. Μαντωνάκης και Ε. Φαλκωνάκης. Αλλά και αι απώλειαι των Αλβανών είναι πολύ βαρύτεραι και παρά τας ενισχύσεις που τους έρχονται, το ηθικόν των δεν αναπτερώνεται και ο πανικός εις τους πληθυσμούς που φεύγουν προς την Κορυτσά, αναγκάζει την Αλβανικήν Κυβέρνησιν να ζητήση την 2αν Απριλίου, διά της διεθνούς Επιτροπής, ανακωχήν, την οποίαν η Κυβέρνησις του Αργυροκάστρου απεδέχθη, και δι’ επειγόντος τηλεγραφήματος, διετάχθη η παύσις του πυρός εις όλα τα μέτωπα.
Ηκολούθησεν η σύσκεψις της Κερκύρας και υπογραφή πρωτοκόλλου, υπογραφέντος την 17ην Μαΐου 1914, δι’ ού ανεγνωρίζεται η Βόρειος Ήπειρος Αυτόνομος.
Ο Κωνσταντίνος Ρέντης, αντιπρόσωπος της Ελληνικής Κυβερνήσεως εν Αργυροκάστρω το 1914, γράφει: «Τέλος Οι Αλβανοί ηττήθησαν εις τον καζάν της Κολώνιας (Ερσέκα) και ηναγκάσθησαν να ζητήσουν ανακωχήν κ.λπ.» (Λεξικόν Ελευθερουδάκη Τ.Α.’ σελ. 710).
Ο δε υπουργός των Στρατιωτικών της Β. Ηπείρου αείμνηστος Δ. Δούλης διεκήρυξεν ότι «τα εθελοντικά σώματα των Κρητών εις τον τομέα Λεσκοβικίου – Κολώνιας, έσωσαν την κατάσταση, και συνέβαλαν εις τον θρίαμβον των Ηπειρωτικών όπλων κατά τον επικόν απελυθερωτικόν αγώνα του 1914 και ηνάγκασαν τους Αλβανούς να ζητήσουν ανακωχήν ήν ηκολούθησε το πρωτοκολλον της Κερκύρας με αναγνώρισιν της Αυτονομίας της Β. Ηπείρου (Εφημ. Β. Ηπειρωτικός Αγών αριθμ. φ.2, Αθήναι 1 Ιουνίου 1957, δημοσίευσις Σπ. Λαμπρίδου δημοσιογράφου με τίτλον «Η μάχη των Κρητών εις το Σάλεσι Κολώνιας»).
Και ο ανταποκριτής της εφημερίδος «Εμπρός» έγκριτος δημοσιογράφος και αγωνιστής διοικητής λόχου, πλέκων το εγκόμιον των Κρητών, γράφει, ότι «δικαίως η μάχη του Σάλεσι ωνομάσθη «μάχη των Κρητών» (Εφημ. «Β. Ηπειρωτικός Αγών», ένθ’ ανωτέρω). Κατά το διάστημα της ανακωχής εδόθη καιρός εις την στρατιωτικήν διοίκησιν Κορυτσάς, την οποίαν από των αρχών Απριλίου ανέλαβεν ο Γ. Τσόντος, ο θρυλικός Καπετάν Βάρδας, να ενισχύση τον τομέα με προσχωρήσεις εις τον αγώνα πολλών νέων εθελοντών εκ Κρήτης και από τα άλλα τμήματα της Ελευθέρας Ελλάδος. Εις το στρατόπεδον του θρυλικού Καπετάν Βάρδα συγκεντρώθησαν δοξασμένοι μακεδονομάχοι και αρχηγοί των αγώνων 1912-13, οι Ιωάννης Καραβίτης, Βασίλειος Ξήρουχας, Μιχάλης Τσόντος, Ιωάννης Βρανάς, Παύλος Γύπαρης, Ιωάννης Τσόντος, Παύλος Πάτερος, Κ. Παπαδόκωστας, Ν. Καραβάρης, Μανώλης και Νικόλαος Μίγκλης, Ιωάννης Κελαϊδής, οι αδελφοί Γεώργης, Μανώλης και Σπύρος Σπυριδογιαννάκης, Ι. Μενεγάκης, Μανώλης Κουρκούτης, Ρούσος Βουρδουμπάς, Μιχ. Μελαδάκης, Ε. Γεωργακάκης, Ανδρ. Γύπαρης, Φρ. Μανουσάκης, Αντ. Τωράκης, Μυλωνάκης, Ι. Ζαχαράκης, Νικ. Ψαρρός και Νικ. Γεωργακάκης. Κατά το διάστημα της ανακωχής, επεισόδια σποραδικά και μικροσυμπλοκαί ελάμβανον χώραν μεταξύ των αντιπάλων δυνάμεων χωρίς να είναι δυνατόν να αποφευχθούν και διαδοχικώς κατελήφθησαν επίκαιροι θέσεις, αποσκοπούσαι να βοηθήσουν την εναντίον της Κορυτσάς επίθεσιν.
Την 20ήν Ιουνίου αι Μ. Δυνάμεις ανεκοίνωσαν εις την Κυβέρνησιν του Αργυροκάστρου ότι εγκρίνουν το Πρωτόκολλον της Κερκύρας. Και ο Βάρδας, δια να μη μείνη εκτός της Αυτονομουμένης Ηπείρου, η Κορυτσά ενήργησε την εναντίον της πόλεως επίθεσιν και την 8ην πρωινήν της 24 Ιουνίου τον κατέλαβεν εξ εφόδου. Υπό τους χαρμοσύνους κώδωνας των εκκλησιών και τας ζητοκραυγάς των κατοίκων υψώθη η κυανόλευκος με τον δικέφαλον αετόν της Αυτον. Β. Ηπείρου και έληξεν ικανοποιητικώς ο ένδοξος αγών. "Διαβάστε περισσότερα".

ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΩΝ ΚΡΗΤΩΝ ΣΤΟΝ ΒΟΡΕΙΟΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟ ΑΓΩΝΑ.

Ο κ. Νίκος Τσουρουνάκης, κρητικής καταγωγής, από το Περιβόλι του Δήμου Χανίων, εγκατεστημένος από το 1961 στη Λευκωσία της Κύπρου, *μου έστειλε ορισμένα στοιχεία που αφορούν τη συμμετοχή της Κρήτης και των αγωνιστών της στους απελευθερωτικούς αγώνες του Έθνους, καθώς και τη συνεισφορά εθελοντικών κρητικών σωμάτων στην απελευθέρωση της Ηπείρου. Όπως γράφει ο ίδιος τα στοιχεία αυτά αποτελούν «ένα μικρό δείγμα των αγώνων της Κρήτης για την ελευθερία της Αδελφής Ηπείρου». Τα στοιχεία αυτά συμπεριλαμβάνονται σε ένα άρθρο του Σήφη Αναγνωστάκη στο περιοδικό «Κρήτη» (Πρωτοχρονιά 1961) με τίτλο: «Αγώνες των Κρητών έξω από την Κρήτη».

Γράφει ο Σήφης Αναγνωστάκης για τη συνεισφορά των Κρητών στους αγώνες του Έθνους:
«Δια τους εθελοντικούς αγώνας των Κρητών, εκτός της Μεγαλονήσου, καθ’ ους οι μαχηταί έπραξαν κάτι περισσότερον απ’ ό,τι η φαντασία δύναται να απαιτήσει και καθ’ ούς με αυταπάρνησιν, αγάπην και αφοσίωσιν, κατήλθον εις τους ευγενείς υπέρ του Έθνους αγώνας, όταν το κράτος αδυνατούσεν εκ των περιστάσεων ή εξ αδηρίτου ανάγκης, εκωλύετο να δώση το παρόν, με δέος ιερόν θα ασχοληθώμεν».
Τα κρητικά σώματα με αρχηγό τον Σήφη Αναγνωστάκη πολέμησαν στην περιοχή του Λεσκοβικίου και της Κολώνιας και θριάμβευσαν. Ο υπουργός των Στρατιωτικών της Αυτόνομης Πολιτείας της Ηπείρου Δημ. Δούλης διεκήρυξε ότι «τα εθελοντικά σώματα των Κρητών εις τον τομέα Λεσκοβικίου - Κολώνιας έσωσαν την κατάστασιν και συνέβαλαν εις τον θρίαμβον των Ηπειρωτικών όπλων κατά τον επικόν αγώνα του 1914». Λόγω του ειδικού ενδιαφέροντος που παρουσιάζει το άρθρο για τον αγώνα που διεξήγαγον οι Βορειοηπειρώτες το 1914 το παραθέτουμε αυτούσιο:

ΕΙΣ ΤΗΝ ΒΟΡΕΙΟΝ ΗΠΕΙΡΟΝ ΤΟ 1914

Κατά τον Βορειοηπειρωτικόν αγώνα οι Κρητικοί εκ των πρώτων απήντησαν εις το κήρυγμα της επαναστατημένης Β. Ηπείρου. Εις ολόκληρον την μεγαλόνησον ήρχισαν να παρασκευάζωνται εθελοντικά σώματα δια την ενίσχυσιν της Επαναστάσεως της 4ης Φεβρουαρίου 1914. Πρώτον σώμα, με 220 Κρητικούς, απεβιβάσθη, μέσα Μαρτίου 1914, εις θέσιν “Μπίβαρι”, παρά τους Αγίους Σαράντα, με γενικόν αρχηγόν τον Βουλευτήν Σήφην Αναγνωστάκην και αρχηγούς τους Στυλιανόν Κριαράν, Γεώργιον Αναγνωστάκην, Γρηγόρη Παπαδάκην, Στρατή Κούνδουρον και Παύλον Δασκαλάκην. Μετ’ ολίγας ημέρας, την 25ην Μαρτίου, έφθασαν νέαι ενισχύσεις, 160 Κρητικοί, με αρχηγούς τους Παναγιώτη Γερογιάννη, Νικόλαον Μακαρώλη, Μαντάν, Εμμανουήλ Ποντικάκην, Μπίρη, Κωνσταντούλην και Πατρικαλάκην.
Την 9 Απριλίου έφθασαν εις Σαγιάδα και άλλαι ενισχύσεις, 120 Κρητικοί, με οπλαρχηγούς τους Μανούσο Παπίλαρη, Γρηγ. Νικηφοράκη, Κατσιά, Πωλογεώργη, Γ. Μελαδάκη, Μιχαήλ Καπετανάκη, Δ. Ζουριδιανόν ή Χατζιδάκη, Αναστάσιον Χομπίτη, Γ. Πετροπουλάκην και τον οπλαρχηγόν ιερομόναχον εκ της Ιεράς Μονής Αρκαδίου Διονύσιον Ψαρρουδάκην. Πάντες ούτοι, υπό γενικόν αρχηγόν τον Σήφην Αναγνωστάκην ετοποθέτησαν εις το Λεσκοβίκι. Αι πολεμικαί επιχειρήσεις δεν εβράδυναν.
Την 12ην Απριλίου, τα Κρητικά σώματα διετάχθησαν και κατέλαβον την Γερμένην, αλλ’ εδέχθησαν σφοδράν επίθεσιν των Αλβανών της Αρίζης και του Σιάλεσι ότε αντεπιτεθέντες, κατέλαβον την Άριζα. Δια την κατάληψιν της Αρίζης, μολονότι εβελτιώθησαν αι θέσεις των αυτονομικών, διότι επήλθεν επαφή των Κρητών με τας αυτονομικάς δυνάμεις του Βαριτσομπάνι, ο στρατιωτικός διοικητής Λεσκοβικίου, αντισυνταγματάρχης Αλέξανδρος Γκιούζης, με τα συγχαρητήριά του δια την νίκην, παρετήρησε τον αρχηγόν των Κρητών, ότι ενήργησε καθ’ υπέρβασιν των διαταγών του και του εδήλωσεν ότι “οιαδήποτε αυτόβουλος ενέργεια, πέραν των διαταγών της κυβερνήσεως, ουδεμιάς θα τυγχάνη εις το μέλλον ενισχύσεως και θα στηρίζεσθε επί των δυνάμεων που διέθετε και των φυσιγγίων που έχετε”.
Ο Αναγνωστάκης εδικαιολογήθη, ότι δεν ενήργησεν επίθεσιν εναντίν της Αρίζης, αλλ’ αντεπίθεσιν εναντίον των Αλβανών και κατέλαβε την Άριζαν όταν ο εχθρός, ηττηθείς, ηναγκάσθη να τον εγκαταλείψη. Παρεκάλεσε δε τον Στρατιωτικόν Διοικητήν και επέμενε να του επιτρέψη επίθεσιν εναντίον του Σάλεσι. Κατόπιν συνεννοήσεως μετά της Κυβερνήσεως, ο Στρατιωτικός Διοικητής αείμνηστος Γκιούζης, επέτρεψε την εναντίον του Σάλεσι επίθεσιν, υπό τον όρον, όπως εάν κατελαμβάνετο, να παραμείνον τα Κρητικά σώματα εις Σάλεσι. Και δια να μην επαναληφθή το προηγούμενον της Αρίζης, ο Αναγνωστάκης έδωκε τον λόγον του, ότι δεν θα προχώρει πέραν του Σάλεσι, ως εμφαίνεται εκ της κατωτέρω επιστολής του Στρ. Διοικητού Γκιούζη προς τον αρχηγόν των Κρητών: Κύριε Αναγνωστάκη, Κατόπιν του λόγου της τιμής, όν μοί εδώσατε, ότι δεν θα προχωρήσετε πέραν του Σάλεσι, στέλλω το πυροβόλον, ίνα σας βοηθήση εις εκτόπισιν του εχθρού, έχων την βεβαιότητα, ότι σεις και οι υφ’ υμάς άνδρες θα σεβαθήτε τον όν μοί έδωκας λόγον.